از روابط‌عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، شهرام زارع سرپرست هیئت باستان‌شناسی اعلام کرد: محوطه کهنه‌قلعه میرآباد در شرق روستای میرآباد امامقلی در شهرستان ریگان و دهستان ناصریه بخش گُنبَکی در استان کرمان واقع شده است.
وی با بیان اینکه محوطه کهنه‌قلعه میرآباد سکونت گاهی مربوط به دوره ساسانی و اسلامی است و حدود 12 هکتار وسعت دارد افزود: این محوطه شامل چند پشته بوده که بیشترین ارتفاع آن‌ها از سطح زمین‌های مجاور حدود 3 تا 3.5 متر است.
این باستان‌شناس با اشاره به وجود بقایای چند مجموعه معماری از دوره ساسانی در این محوطه که از جمله بقایای شاخص آن، بنای یک چهارطاقی یا آتشکده است و برای مطالعه تحول معماری مذهبی دوره ساسانی حائز اهمیت بوده تصریح‌کرد: این بنا شامل فضای مربع مرکزی و راهروی پیرامونی است و در اطراف آن نیز فضاهای معماری متعدد وجود دارد.
زارع گفت: یک بنای بزرگ در مجموعه وجود دارد که ممکن است قلعه یا کاروانسرا بوده باشد و کاربری آن هنوز مشخص نیست.
به گفته سرپرست هیئت باستان‌شناسی، دو مجموعه معماری ستون‌دار نیز در این محوطه وجود دارد که مصالح همه بناها از خشت و چینه است و اغلب پس از متروک شدن زیر خاک و بادرفت مدفون شده‌اند.
وی افزود: در سال 1397 پرونده ثبتی این محوطه تهیه شده بود که به همت کارشناسان ثبت اداره کل میراث‌فرهنگی استان کرمان و دفتر ثبت آثار تاریخی در تهران نهایتاً در سال 1399 به شماره 33062 در فهرست آثار ملّی به ثبت رسید.
زارع تصریح کرد: این محوطه با وجود اهمیت فراوانی که دارد متاسفانه بخاطر عبور جاده آسفالت ریگان-فهرج در اوایل دهه 1370 به شدت آسیب دیده و قسمت‌های مهمی از آن تخریب شده است؛در سال‌های اخیر نیز شرکت گاز استان کرمان آسیب جبران‌ناپذیری به قسمت‌هایی از این میراث ملّی وارد کرده است.
وی افزود: این لطمات جبران‌ناپذیر است و البته به سبب ناآگاهی رخ داده است، اما انتظار می‌رود وزارت راه و شرکت ملّی گاز برای جبران مافات و به نحو مقتضی در چارچوب مطالعات نجات‌بخشی و باستان‌شناختی و اقدامات حفاظتیِ مربوط به پژوهش و حفظ این اثر ملّی مشارکت کنند.
زارع اظهار داشت: در برنامه یاد شده به‌منظور رفع خطر و تأمین حمایت‌های قانونی و همچنین برای پیگیری برخی پرسش‌های پژوهشی، تعیین عرصه و پیشنهاد حریم در دستور کار قرار گرفت و با ایجاد 19 گمانه آزمایشی حدود عرصه محوطه مشخص شد که البته باید پس از تدوین گزارش و نقشه‌های مربوطه فرایندی را برای انجام ارزیابی‌های لازم توسط مراجع میراث طی کند.
وی افزود: این مجموعه تاریخی از جمله منابع فرهنگی ناشناخته‌ای بوده که در سال‌های اخیر با فعالیت باستان‌شناسان در معرض شناخت و معرفی قرار گرفته است و خوشبختانه مردم منطقه، شورا و دهیاری روستای میرآباد خواستار حفاظت از آن به عنوان میراثی برای حال و آینده هستند.
سرپرست هیئت باستان‌شناسی گفت: مسئولان و مقامات منطقه نیز به مسایل میراث‌فرهنگی علاقه‌مندند و در عین حال، هنوز آگاهی عمیقی درباره ضرورت توجه به ارزش‌های میراث‌فرهنگی و بهره‌گیری از آن برای برون‌رفت از مشکلات منطقه وجود ندارد.
وی تصریح کرد: به سبب بحران‌های محیط زیستی هم‌اکنون نیز مشکلات عدیده‌ای در مناطق خشکی مانند ریگان بروز کرده و توسعه این مناطق در آینده بدون شناخت و مدیریت منابع فرهنگی جدید امکان‌پذیر نیست. معضلات ناشی از بحران آب آسیب جدی برای اقتصاد تک‌محصولی منطقه و معیشت مبتنی بر کشاورزی سنّتی آن در پی داشته و باید تدابیری برای آینده اندیشید.
این باستان‌شناس افزود: شهرهای حاشیه کویر متأسفانه از هر حیث مهجور هستند و به رغم غنای فرهنگی و وجود آثار متعدد تاریخی نسبت به مدیریت منابع فرهنگی اقدام قابل توجهی در این مناطق صورت نگرفته است.
زارع گفت: این برنامه با مجوز پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری با مساعدت اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان، نمایندگی میراث در شهرستان ریگان، فرمانداری ریگان، بخشداری گنبکی و دهیاری روستای میرآباد امامقلی به انجام رسید.